ÔN THI TỐT NGHIỆP 2013-2014, NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG (TÀI LIỆU THAM KHẢO)

     BÀI 3 : NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRÊN BẦU TRỜI VĂN NGHỆ DÂN TỘC – PHẠM VĂN ĐỒNG.

CÂU HỎI 1: Hoàn cảnh ra đời, mục đích và chủ đề tác phẩm “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc”?
a. Hoàn cảnh sáng tác: Bài viết đăng trên tạp chí Văn học số 7 - 1963 nhân kỉ niệm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu (3/7/1888).
b. Mục đích sáng tác:
-  Kỉ niệm ngày mất của nhà văn tiêu biểu, người chiển sĩ yêu nước trên mặt trận văn hoá và tư tưởng.
- Tác giả bài viết này có ý nghĩa định hướng và điều chỉnh cách nhìn và chiếm lĩnh tác gia Nguyễn Đình Chiểu.
- Thể hiện mối quan hệ giữa văn học và đời sống giữa người nghệ sĩ chân chính và hiện thực cuộc đời
-  Đặc biệt nhằm khơi dậy tinh thần yêu nước thương nòi của dân tộc.
c. Chủ đề: Qua bài viết, tác giả khẳng định, cuộc đời của NĐC là cuộc đời của người chiến sỹ đã phấn đấu hết mình cho sự nghiệp đấu tranh giải phòng dân tộc. Sự nghiệp thơ ca của ông là minh chứng hùng hồn cho vị trí và tác dụng to lớn của văn học nghệ thuật cũng như trách nhiệm của người cầm bút trước cuộc đời. Cuộc đời và sự nghiệp của NĐC không chỉ là bài học cho hôm nay mà cho cả mai sau.

CÂU HỎI 2: Tóm tắt nội dung văn bản Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trên bầu trời văn nghệ.

Phần 1 : Đặt vấn đề cho bài viết. Tác giả nêu luận điển xuất phát: Phải có cái nhìn đúng về văn chương Nguyễn  Đình Chiểu và thơ văn của ông. Cách nhìn đó là: " Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường , nhưng con mắt chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy, và càng nhìn thấy càng sáng.thơ văn Nguyễn Đình Chiểu cũng vậy"
Phần 2 : Giải quyết vấn đề : Tác giả nêu các luận điểm bổ sung để chứng minh cho luận điểm xuất phát: cách nhìn đúng đắn đó được cụ thể hoá qua cách đánh giá( của tác giả) về :
+ Cuộc đời và quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu.
+ Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu ( chủ yếu là Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc).
+ Tác phẩm “Truyện Lục Vân Tiên” – Tác phẩm phổ biến , đặc sắc của NĐC ( cả nội dung và nghệ thụât).
Phần 3 : Kết thúc vấn đề : ( Luận điểm kết luận, cái đích của bài viết)
Đánh giá đúng vị trí của NĐC trong nền văn học dân tộc theo cách nhìn mới mẻ đã nêu ở phần đầu: " NĐC là một chí sĩ yêu nước, một nhà thơ lớn của nước ta. Đời sống và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng, nêu cao đại vị và tác dụng của văn học, nghệ thuật, nêu cao sứ mạng của người chiến sĩ trân mặt trận văn hoá và tư tưởng".

CÂU HỎI: Nêu xuất xứ  và hoàn cảnh sáng tác, thể loại  văn bản “Nguyễn Đình Chiểu ngôi sao sáng của văn nghệ dân tộc”?

     - Baì viết được viết cho Tạp chí Văn học tháng 7-1963, nhân kỷ niệm 75 năm ngaỳ mất cuả Nguyễn Đình Chiểu ; sau được đưa vào tập tiểu luận “Tổ quốc ta, nhân dân ta, sự nghiệp ta và người nghệ sĩ”.

    - Tác phẩm được ra đời trong một thời điểm có nhiều sự kiện quan trọng: từ năm 1954 đến năm 1959, Ngô Đình Diệm và chính quyền Sài Gòn lê máy chém khắp miền Nam và thức hiện luật 10/59. Từ năm 1960, Mĩ can thiệp sâu vào chiến tarnh Việt Nam và khắp nơi miền Nam nổi lên phong trào đấu tranh quyết liệt. Viết bài nghị luận ca ngợi Nguyễn Đình Chiểu ở thời điểm này là có ý nghĩa rất lớn .

    - Bài viết thuộc thể loại nghị luận văn học, được viết theo phong cách văn chính luận. Bố cục chặt chẽ, linh hoạt và sáng tạo. 

CÂU HỎI: Theo anh/chị , cảm hứng chung của bài viết và trình tự lập luận của Phạm Văn Đồng trong tác phẩm?

    - Cảm hứng chung : Ngợi ca cuộc đời và khẳng định giá trị văn chương Nguyễn Đình Chiểu.

-Trình tự lập luận:

        + Khẳng định vị trí , ý nghĩa cuộc đời và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu đặt trong hoàn cảnh đất nước đang ở vào giai đoạn cao trào của cuộc kháng chiến chống Mỹ.

        + Chứng minh bằng cuộc đời và sự nghiệp văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu qua việc tái hiện cuộc kháng chiến chống Pháp hào hùng của dân tộc và phân tích sự phản ánh hiện thực đó trong thơ văn của ông…

      + Khẳng định giá trị nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu : lối viết giản dị, mộc mạc, gần gũi với quần chúng nêncó sức “ truyền bá lớn”.

à lập luận chặt chẽ, linh hoạt và sáng tạo.

CÂU HỎI :  Cách nhìn mới mẻ và sâu sắc của Phạm Văn Đồng về Nguyễn Đình Chiểu thể hiện như thế nào trong bài viết “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ dân tộc” ?

     - Phạm Văn Đồng là một nhà chính trị nhưng đồng thời cũng là  một nhà văn hoá lớn nên ông đã có những cái nhìn sắc sảo của một nhà phê bình văn học nhất là  đối với sự nghiệp văn chương của Nguyễn Đình Chiểu.

       + Theo Phạm Văn Đồng, Nguyễn Đình Chiểu là ngôi sao sáng có ánh sáng khác thường , vì vậy phải chăm chú nhìn mới thấy và càng nhìn càng thấy sáng .

     + Lâu nay, ta có thói quen nhìn các nhà thơ ở bình diện nghệ thuật theo kiểu trau chuốt, gọt giũa, lời lẽ hoa mĩ…, điều đó là không thoả đáng và không đúng với hoàn cảnh sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu (mù loà), nên đã không thấy hết được những vẻ đẹp và đánh giá đúng về ông.

  => Cách nhìn của tác giả ở đây không chỉ mới mẻ, khoa học mà còn có ý nghĩa phương pháp luận trong sự điều chỉnh và định hướng cho việc tiếp cận nghiên cứu, nhà thơ  như Nguyễn Đình Chiểu. Cách nhìn ấy đã định hướng cho bài viết có cái nhìn sâu sắc và thấy những giá trị bền vững về con người, sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu.

CÂU HỎI:  Cách phân tích, đánh giá của tác giả về thơ văn yêu nước chống Pháp của Nguyễn Đình Chiểu?

     - Phương pháp phân tích khoa học:  Tác giả đặt thơ văn yêu nước chống pháp của Nguyễn Đình Chiểu vào bối cảnh của phong trào chống Pháp lúc bấy giờ của nhân dân Nam và trong dòng chảy của văn thơ yêu nước chống Pháp giai đoạn này, để thấy rõ mạch nguồn phát sinh là đúng đắn và tất yếu, đồng thời chỉ ra vị trí lá cờ đầu của Nguyễn Đình Chiểu trong thơ văn yêu nước thời kỳ cận đại cuối thế kỷ XX.

    - Cách viết có nghệ thuật:

 + Thể hiện lối viết nghị luận văn học rõ ràng, trong sáng, mạch lạc, dễ tiếp cận.

 + Có những khám phá mới mẻ, với những lời bình súc tích sắc sảo về thơ văn yêu nước Nguyễn Đình Chiểu.

+ Bài viết có bố cục chặt chẽ, các luận điểm rõ ràng.+ Bài viết có sức lôi cuốn mạnh mẽ do cách nghị luận vừa xác đáng, chặt chẽ, vừa xúc động tha thiết, với nhiều ngôn từ đặc sắc.

CÂU HỎI :  Sự đánh giá của Phạm Văn Đồng đối với tác phẩm “Lục Vân Tiên” như thế nào?

     Tác giả đã có những kiến giải mới mẻ và sâu sắc.

       - Về mặt nội dung:

         + Nhìn nhận đánh giá trong mối liên hệ biện chứng giữa cuộc đời nhà thơ với các nhân vật trong tác phẩm và trong cảm xúc của người đọc. 

        + Từ chỗ Nguyễn Đình Chiểu suốt đời sống trong lòng quần chúng nhân dân, nên ông đã xây dựng thành công các nhân vật chính nghĩa trong tác phầm  để tạo ra những cảm xúc thẩm mĩ trong người đọc.

      + Tác giả đi đến một kết luận hết sức lôgic về các nhân vật chính nghĩa đó: “Họ là những tấm gương dũng cảm. Vì những lẽ đó họ gần gũi chúng ta và câu chuyện của họ làm chúng ta cảm xúc và thích thú”.

        =>   Khẳng định những giá trị bền vững của tác phẩm: ca ngợi chính nghĩa, những đạo đức đáng quí trọng ở đời, ca ngợi những con người trung nghĩa. Tinh thần đấu tranh không khoan nhựơng chống lại cái xấu, cái ác, cái giả dối bất công trong tác phẩm cũng chính là xuất phát từ quan niệm sống và nhân cách của Nguyễn Đình Chiểu mà ra.

- Về nghê thuật: Tác giả nhấn mạnh đây là một truyện kể, truyện nói, thông cảm với điều kiện, hoàn cảnh sáng tác của nhà thơ (mù loà) để nhận ra những giá trị nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.

        +  “ lối văn nôm na, dễ hiểu, dễ nhớ, có thể truyền bá rộng rãi trong dân gian”; 

        + “ Dẫu sao đôi chỗ sơ sót về văn chương không hề làm giảm giá trị văn nghệ của bản trường ca thật hấp dẫn từ đầu đến cuối”.

         + Từ đó mà khẳng định: “Trong dân gian miền Nam người ta thích Lục Vân Tiên, người ta say sưa nghe kể Lục Vân Tiên không chỉ về nội dung câu chuyện, còn vì văn hay của Lục Vân Tiên”.