ĐÀN GHI-TA CỦA LOR-CA (Thanh Thảo)
CÂU HỎI: Trình bày những nét chính về tác giả Thanh
Thảo.
- Thanh Thảo sinh năm
1946. Tên khai sinh là Hồ Thành Công. Quê ở Quảng Ngãi.
- Thanh Thảo là một
trong những nhà thơ trưởng thành trong những năm cuối của cuộc kháng chiến
chống Mĩ.
-Đặc điểm thơ Thanh
Thảo:
+ Thơ ông là tiếng
nói của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về vấn đề xã hội và thời đại và
cũng đặc biệt quan tâm đến những con người tài hoa nhưng có số phận ngang trái,
bất hạnh như: Nguyễn Đình Chiểu, Cao Bá Quát, A-ra-gông, Lor-ca,…
+Ông chú ý nhiều đến
việc cách tân thơ ca: ông chú ý đến việc hướng nội, cái tôi chân thành, giàu
cảm xúc, phá vỡ những ràng buộc hình thức trong thơ. Ông tìm đến lối thể hiện
mới mẻ: câu thơ tự do, không chú ý ngắt nhịp hay hiệp vần; xây dựng những hình
ảnh thơ mới mẻ với ngôn ngữ phong phú, mới lạ…
- Tác phẩm tiêu biểu:
Những người đi tới biển (1977), Dấu chân qua trảng cỏ (1978), Khối
vuông ru-bích (1985),... Năm 2001, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về
văn học nghệ thuật.
CÂU HỎI: Trình bày
hoàn cảnh sáng tác , thể thơ, nhạc tính và ý nghĩa văn bản của bài thơ “Đàn ghi
ta của Lor-ca” của Thanh Thảo.
- Hoàn cảnh sáng
tác: Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca rút trong tập Khối vuông
ru-bích. Đây là một trong những sáng tác tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ
Thanh Thảo: giàu suy tư, mãnh liệt, phóng túng, nhuốm màu sắc tượng trưng- siêu
thực. Bài thơ lấy cảm hứng từ những giây phút bi phẫn trong cuộc đời của
Lor-ca và câu nói “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” (“Ghi
nhớ” - Lor-ca) để sáng tác bài thơ này.
- Thể thơ: Bài
thơ được viết theo thể thơ tự do với phong cách tượng trưng có pha màu sắc siêu
thực rất gần gũi với phong cách thơ Lor-ca: đề nghị lối viết tự động, cho rằng
thơ là mạch cảm xúc tuôn tràn nên dường như không mạch lạc, hình ảnh mới lạ,
không viết hoa đầu dòng, không ngắt câu.
- Nhạc tính:
Bài thơ như giai điệu một bản nhạc, có phần nhạc đệm của Ghi ta cùng với chuỗi
âm li la li la li la… Mở đầu và kết thúc bài thơ gợi lên tiếng vang giàu
nhạc điệu, ngân nga trong lòng người đọc.
- Ý nghĩa văn bản:Ca ngợi vẻ
đẹp nhân cách, tâm hồn và tài năng của Lor-ca – nhà thơ, nhà cách tân vĩ đại
của văn học Tây Ban Nha và thế giới thế kỉ XX.
CÂU HỎI: Trình bày ý
nghĩa câu thơ đề từ: “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”
- Đây là câu thơ được
rút từ bài thơ “Ghi nhớ” của Lor-ca, được nhà thơ Thanh Thảo lấy làm lời
đề
từ cho bài thơ “Đàn
ghi ta của Lor-ca”. Câu thơ giống như lời di chúc của Lor-ca khi tiên cảm
về cái chết của mình.
- Sau khi chết,
Lor-ca muốn được chôn cùng với cây đàn, điều đó cho thấy: Tình yêu nghệ thuật
của Lor-ca; Tình yêu thiết tha của người nghệ sĩ Lor-ca với xứ sở quê hương
TBN.
- Lor-ca biết thi ca
của mình một ngày nào đó sẽ trở thành vật cản cho những người đến sau, nên đã
di chúc đối với những người làm nghệ thuật: hãy biết chôn nghệ thuật của ông để
sáng tạo, để đem đến những cái mới cho nghệ thuật.
CÂU HỎI: Trình bày
ý nghĩa nhan đề bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” của Thanh Thảo?
- Đàn ghi ta (hay còn
gọi là Tây Ban cầm) là nhạc cụ truyền thống của đất nước Tây Ban Nha. Nhan đề
bài thơ gợi liên tưởng đến nền nghệ thuật của đất nước TBN.
- Đàn ghi ta gắn liền
với cuộc đời và sự nghiệp nghệ thuật của Lor-ca. Vì vậy, hình ảnh đàn ghi ta
ở nhan đề bài thơ tượng trưng cho khát vọng sáng tạo nghệ thuật của Lor-ca.
- Nhan đề như một lời
khẳng định của nhà thơ Thanh Thảo: Đàn ghi ta của Lor-ca. Điều đó phần
nào cho thấy niềm ngưỡng mộ và tấm lòng đồng cảm của TT đối với người nghệ sĩ
thiên tài.
CÂU HỎI: Cho biết nội dung, nghệ thuật của bài thơ “Đàn
ghi ta của Lor-ca” của nhà thơ Thanh Thảo.
1. Nội dung: Bài thơ đã
xây dựng được hình tượng Lor-ca với những khía cạnh khác nhau: một nghệ sĩ tự
do và cô đơn, một cái chết oan khốc, bi phẫn bởi những thế lực tàn ác, một tâm
hồn nghệ sĩ bất diệt. Lor-ca là một hình tượng bi tráng về người nghệ sĩ chân
chính trong một môi trường bạo lực thống trị đã sống và chết rất cao đẹp. Qua
việc thể hiện cái chết đau xót của Lor-ca, bài thơ còn là tiếng nói tri âm của
Thanh Thảo với nghệ thuật chân chính và nghệ sĩ Lor-ca.
2. Nghệ
thuật: Hình thức nghệ thuật độc đáo: kết hợp hai yếu tố thơ và nhạc về kết cấu;
mang phong cách tượng trưng pha màu sắc siêu thực rất gần gũi với phong cách
thơ Lor-ca; Hình ảnh thơ phong phú, ngôn từ mới mẻ góp phần làm nên diện mạo
phong phú của thơ ca Việt Nam sau 1975.
CÂU HỎI:
Nêu chủ đề của bài thơ:
Chủ đề: Qua hình tượng Lor – ca và tiếng đàn ghi ta, tác giả diễn
tả cái chết bi tráng đột ngột của người nghệ sỹ đấu tranh cho tự do và cách tân
nghệ thuật. Đồng thời, bày tỏ nỗi đau xót sâu sắc và niềm tin mãnh liệt vào sự
bất tử của tên tuổi và sự nghiệp Lor-ca.
CÂU HỎI: Anh (chị) hãy
giải thích ý nghĩa nhan đề và lời đề từ bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca”
của nhà thơ Thanh Thảo.
1. Nhan đề:
- Đàn ghi ta không chỉ là nhạc cụ truyền thống của Tây Ban
Nha mà còn được coi là biểu tượng nghệ thuật ở đất nước này.
- Lor-ca là nhà thơ, nhạc sĩ, kịch gia nổi tiếng người Tây Ban Nha, người đại
diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỉ 20 ->
Đàn ghi ta là biểu tượng cho khát vọng cao cả mà Lor-ca phấn đấu suốt đời, khát
vọng đấu tranh cho tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật.
=> Nhan đề “Đàn ghi ta của Lor-ca” thể hiện cảm xúc, suy
tư của tác giả về cuộc đời, sự nghiệp và vẻ đẹp tâm hồn của Lor-ca.
2. Lời đề từ: “khi tôi chết hãy
chôn tôi với cây đàn”
- Đây là lời di chúc của Lor-ca bộc lộ tình yêu say đắm của
Lor-ca với nghệ thuật, với xứ sở Tây Ban Nha.
- Là một nhà cách tân nghệ thuật, Lor-ca biết một ngày nào
đó, thơ ca của mình sẽ án ngữ, ngăn cản những người đến sau trong sáng tạo nghệ
thuật nên ông đã dặn lại những thế hệ sau: Hãy “chôn” nghệ thuật của ông để bước tiếp, để sáng tạo những đỉnh cao
nghệ thuật mới.
|
CÂU HỎI: Những nét chính
về nhà thơ Lor-ca (1898-1936 )
_ Lorca nhà thơ tiêu biểu của Tây Ban Nha ở
thế kỉ XIX . Trước một đất nước Tây Ban Nha bị cai trị theo kiểu độc tài về
chính trị và sự già cỗi về nghệ thuật, Lor-ca vừa cổ vũ nhân dân đấu tranh
đòi quyền sống chính đáng ,vừa khởi xướng, thúc đẩy cách tân trong nghệ thuật
_ Hoảng sợ trước sự ảnh hưởng xã hội to lớn
của ông, năm 1936, bọn phát xít bắt giam và bắn chết ông . Cái chết ấy đã dấy
lên một làn sóng phẫn nộ, tên tuổi ông trở thành 1 biểu tượng của văn hóa TBN
và thế giới chống phát xít.
NỘI DUNG BÀI THƠ:
1. 6 câu đầu: Hình ảnh Lorca: Con
người đấu tranh cho tự do, người nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị
và nghệ thuật TBN
_
Hình ảnh Lorca xuất hiện trong tiếng đàn đầy ám ảnh:
“ Những tiếng
đàn bọt nước
……..mỏi mòn”
_
Những hình ảnh trong đoạn thơ giúp chúng ta hình dung ra không khí thời Lorca
sống. Lúc này TBN bị cai trị bởi chính quyền độc tài, nền nghệ thuật còn xưa
cũ. Muốn thay đổi những điều đó Lorca đã đấu tranh đổi mới:
+
“Tiếng đàn bọt nước” là thân phận bọt bèo ngắn ngủi , là bi kịch người nghệ sĩ Lorca
+ “
Áo choàng đỏ gắt” gợi khát vọng đấu tranh và khung cảnh đấu trường của chàng
kỵ sĩ cô đơn. Đó cũng là đấu trường của người chiến sĩ Lor-ca đối đầu với
chính quyền , của người nghệ sĩ Lor-ca có khát vọng cách tân đối đầu với nền
nghệ thuật lạc hậu.
+
Những hình dung từ “ chếnh chóang” , “ mỏi mòn” , “ đơn độc” , gợi nhớ hình
ảnh Lor-ca cô đơn trong cuộc đấu tranh ấy. Phải chăng đây cũng là bi kịch của
những người chiến sĩ tiên phong?
+ Âm
thanh “ li-la li-la li-la” của tiếng đàn ghi ta làm nổi bật người nghệ sĩ hát
rong Lor-ca – người đã dùng tiếng đàn để giãy bày khát vọng yêu thương nhân
dân mình.
=>
Đây là những hình ảnh tượng trưng, siêu thực, giàu biểu tượng, thể hiện phép
tương giao, nhất là lối sắp đặt trường
phái nghệ thuật tượng trưng . Nó gợi sự tương phản giữa âm thanh nhỏ bé và
màu sắc gay gắt; giữa tiếng đàn nghệ sĩ với áo chòang đấu sĩ; giữa nghệ thuật
và bạo lực; giữa số phận con người với hiện thực dữ dội.
2. 16 câu tíếp theo: Lor-ca bị sát hại và
sự dang dở của khát vọng cách tân nghệ thuật của Lor-ca vì không ai kế tục
-Đây
là những dòng tự sự làm cái chết của Lor-ca hiện rõ
“ Tây Ban
Nha….
……mộng du”
+ Các hình ảnh đối lập “ TBN – hát nghêu
ngao” , “ bỗng kinh hoàng áo chòang bê bết đỏ” gợi sự thương tâm, bi tráng,
phủ phàng : cái chết đến quá bất ngờ với Lor-ca . Tiếng hát ngợi ca cái đẹp
bị vùi dập không thương tiếc
+ Dù luôn bị ám ảnh bởi cái chết của mình,
nhưng Lor-ca không nghĩ nó lại đến sớm như vậy – đến vào lúc chàng không ngờ
nhất. Cho nên, khi “ bị điệu về bãi
bắn – chàng đi như người mộng du”
- Tiếp theo. cái chết của Lor-ca được diễn
tả qua những yếu tố tương phản đậm màu sắc siêu thực : âm thanh , màu sắc,
hình khối, dòng máu chảy:
“ Tiếng ghita nâu
…..
máu chảy”
+
Tiếng đàn ghi ta được lặp lại vừa diễn tả cảm xúc mãnh liệt, đa chiều trong
thơ của ông, vừa khẳng định sự phong phú về nội dung của thơ Lor-ca: “ tiếng
ghi ta nâu” trầm tĩnh nghĩ suy; “ tiếng ghi ta lá xanh biết mấy” thiết tha, hi vọng; “ tiếng ghi ta tròn bọt
nước vỡ tan” bàng hòang, sửng sốt, tức tưởi; “tiếng ghita ròng ròng máu chảy”
đau đớn nghẹn ngào.
+
Trong tiếng đàn ghi ta, nỗi đau, tình yêu, cái chết và sự bất tử hòa vào nhau
thành giai điệu bi thương
-Từ sự đồng cảm , tri ân với khát vọng và
bi kịch của người nghệ sĩ , Thanh Thảo nói lên những suy tưởng sâu xa về số
phận của nghệ thuật
“ Không ai chôn cất tiếng đàn
…………….đáy giếng”
+ Tác giả ngầm hướng người đọc hiểu bài thơ
bằng việc đưa di chúc của Lor-ca ở lời đề từ “ khi tôi chết hãy chôn tôi với
cây đàn” . Nó có những nét nghĩa: tình yêu say đắm của Lor-ca với nghệ thuật;
tình yêu tha thiết của tác giả đối với xứ sở TBN; nhà cách tân Lor-ca biết
một ngày nào đó thơ ca của mình sẽ cản trở những người đến sau trong lĩnh vực
sáng tạo nghệ thuật . Do đó, ông dặn phải dũng cảm chôn nghệ thuật của ông đi
để làm nên cái mới . Đó là đạo đức của người nghệ sĩ lớn
+ Câu
thơ “ không ai chôn cất tiếng đàn – Tiếng đàn như cỏ mọc hoang” gợi lên nhiều
suy tưởng: Sự bất tử của nghệ thuật, dù bọn phản động có thể giết Lor-ca
nhưng ko thể hủy diệt tiếng đàn của ông. Nó vẫn sống, phát triển mạnh mẽ như
môt thứ “ cỏ mọc hoang”. Là nỗi xót thương cái chết của 1 thiên tài. Sự tiếc
nuối hành trình cách tân dang dở của Lor-ca, cũng tiếc nuối cho nền văn
chương TBN vì nhà cách tân đã chết, nghệ thuật thiếu người dẫn dắt nên nó trở
thành “cỏ mọc hoang”.
+
Hình ảnh đẹp mà buồn “ giọt nước mắt vầng trăng long lanh đáy giếng” cũng tạo
nên những liên tưởng đa chiều; Đó có thể là lời ngợi ca : cái đẹp của thơ
Lor-ca long lanh như ánh sáng vầng trăng sẽ tồn tại mãi. Đó cũng là sự thương
xót ,tri âm của Thanh Thảo ( nước mắt ) trước vầng trăng nghệ thuật rất đẹp
của Lor-ca
c. 9
dòng cuối : Nghĩ về cuộc giải thóat , tác giả giã từ Lor-ca và sức sống của
nghệ thuật
- Dự
cảm về cái chết của mình, Lor-ca đau đớn chấp nhận số phận:
“ Đường chỉ tay đã đứt
…….li- la li-la li-la…..
+ “Đường chỉ tay đã đứt » biểu tượng cho số
phận ngắn ngủi , định mệnh đã đặt dấu chấm hết trên đường đời của một con
người tài hoa.
+ “Dòng
sông rộng vô cùng” là biểu tượng cho dòng sông số phận và cũng là ranh giới
giữa sự sống và cái chết.
_ Nhà cách tân chết khi sự sáng tạo đổi mới không
ai tiếp bước. Nhưng còn đau đớn hơn khi tên tuổi và sự nghiệp của anh ta trở
thành một vật cản cho sự sáng tạo của các thế hệ sau. Cho nên, Lor-ca giã từ,
giải thoát cho người ta khỏi cái bóng của mình bằng cách :
“ Lor-ca bơi sang ngang
Trên
chiếc ghita màu bạc”
-Chàng giã từ cách quyết liệt :
“ Chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
……bất chợt”
Các hành động “ ném lá bùa” , “ ném trái tim”
mang ý nghĩa tượng trưng cho sự giã từ giải thóat , chia tay thực sự với
những ràng buộc, những hệ lụy của trần gian.
- Chuỗi âm thanh “ li-la li-la li-la” kết thúc
bài thơ tạo cho nó có cấu trúc như một bản giao hưởng , gợi sự hồi sinh của
Lor-ca trong giai điệu bất tử của xứ sở TBN . Tiếng đàn , nghệ thuật , tình
yêu và khát vọng tự do của Lor-ca tồn tại mãi mãi.
3/ KẾT
LUẬN
- Bài thơ “ Đàn ghita của Lor-ca” bộc lộ nỗi đau
xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor-ca. Đồng thời Thanh Thảo thể hiện
niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của tên tuổi và sự nghiệp của Lor-ca
- Hình
tượng Lor-ca được biểu đạt bằng hình thức độc đáo: cấu tứ hài hòa giữa thơ và
nhạc, hình ảnh phong phú và đa dạng, ngôn từ mới mẻ, gợi cảm.
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét