NHỮNG
THẾ LỰC TỘI ÁC TRONG VỢ CHỒNG A PHỦ
- TÔ HOÀI
|
||
Ai đã đọc truyện ngắn Vợ chồng A Phủ
hẳn đều nhận ra số phận đau thương của người dân miền núi Tây Bắc những năm
dưới chế độ thực dân phong kiến. Hiện thân cho những số phận đau thương đó là
cuộc đời của Mỵ và A Phủ. Không chỉ miêu tả các cung bậc khổ đau, nhà văn Tô
Hoài còn chỉ ra các thế lực tội ác của người dân miền núi Tây Bắc.
Trên
đại thể, có ba thế lực tội ác: kim tiền, thần quyền và cường quyền. Mỗi thế
lực đày đọa con người theo những cách riêng.
Trước
hết là thế lực kim tiền. Như đã biết, đồng tiền trong bất kỳ xã hội nào cũng
đều có sức mạnh to lớn trong việc chi phối các mối quan hệ của con người.
Ngay từ thế kỷ XVI, nhà nho Nguyễn Bỉnh Khiêm đã phải than thở: "Còn
bạc, còn tiền, còn đệ tử - Hết cơm, hết rượu, hết ông tôi". Truyện
Kiều của Nguyễn Du cũng nói đến sức mạnh khủng khiếp của đồng tiền: "Trong
tay đã sẵn đồng tiền - Dẫu rằng đổi trắng thay đen khó gì". Ở miền
núi Tây Bắc, trong những năm dưới chế độ thực dân phong kiến, người dân cũng
đã chịu biết bao cay đắng bởi thế lực đồng tiền. Trong Vợ chồng A Phủ,
nhà văn Tô Hoài đề cập tới hai số phận: Mỵ và A Phủ. Bố mẹ Mỵ vay bạc nhà
thống lý Pá Tra, năm này qua tháng khác không thể trả được món nợ. Kết cục,
Mỵ bị thống lý Pá Tra cho người bắt về để "trừ nợ". Trường hợp A
Phủ cũng tương tự. A Phủ đánh nhau với A Sử, bị thống lý Pá Tra phạt vạ tới
100 đồng bạc trắng. Một kẻ nghèo khó như A Phủ làm sao có được một số bạc lớn
như thế để nộp phạt. Lợi dụng hoàn cảnh đó, thống lý Pá Tra đã cho A Phủ vay
rồi bắt A Phủ làm con trâu, con ngựa nhà hắn: "Mày không có trăm bạc
thì tao cho mày vay để mày ở nợ. Bao giờ có tiền trả thì tao cho mày về, chưa
có tiền trả thì tao bắt mày ở làm con trâu, con ngựa cho nhà tao. Đời mày,
đời con mày, đời cháu mày tao cũng thế…". Cho vay rồi bắt người ở
nợ, có thể nói là một hình thức bóc lột có tính chất đặc trưng của tầng lớp
thống trị miền núi Tây Bắc. Hệ quả là A Phủ, Mỵ và biết bao nhiêu con người
đáng thương khác đã phải lao động quần quật để phục vụ mục đích làm giàu của
thống lý Pá Tra. Chỉ cần đọc đoạn văn sau nói về công việc thường ngày của Mỵ
ở nhà thống lý ta sẽ hình dung được những nỗi thống khổ đó: "Tết xong
thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm thì giặt đay, xe đay, đến mùa thì đi
nương bẻ bắp và dù lúc đi hái củi, lúc bung ngô, lúc nào cũng gài một bó đay
trong cánh tay để tước sợi. Bao giờ cũng thế, suốt năm, suốt đời như
thế".
Tình trạng lao động không được nghỉ ngơi không
chỉ đày đọa Mỵ về mặt thể xác mà còn cả tinh thần. Đã không ít lần Mỵ chua
chát nghĩ mình không bằng được con trâu, con ngựa. "Con ngựa, con
trâu làm còn có lúc, đêm nó còn được đứng gãi chân, đứng nhai cỏ, đàn bà con
gái nhà này thì vùi vào việc cả đêm, cả ngày". Tệ hại hơn, đời sống
tinh thần của Mỵ còn bị chi phối sâu sắc bởi thế lực thần quyền. Thế lực này
được hình thành trên cơ sở sự mê tín của quần chúng nhân dân. Đời sống vật chất
nghèo khó, trình độ dân trí thấp khiến quần chúng nhân dân sùng bái, phục
tùng một lực lượng vô hình gọi là "ma". Thống lý Pá Tra đã triệt để
khai thác điều này, bày ra hình thức cúng trình ma khi bắt Mỵ về làm dâu, khi
cho A Phủ vay bạc. Kết quả, Mỵ và A Phủ - nhất là Mỵ - dần dần có thái độ cam
chịu, chấp nhận làm con rùa trong xó cửa nhà thống lý. Thái độ này đeo bám Mỵ
suốt một thời gian dài. Khi cắt dây trói cứu A Phủ, Mỵ vẫn còn ý nghĩ đó. "Ta
là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày
rũ xương ở đây thôi…". Thế lực thần quyền đưa đến sự hủy hoại cuộc
sống tinh thần, khiến Mỵ dần mất đi thái độ phản kháng với thực tại.
Đọc Vợ chồng A Phủ, chúng ta thấy các
thế lực kim tiền, thần quyền đều liên quan tới nhân vật thống lý Pá Tra. Nhân
vật này là hiện thân của thế lực cường quyền. Chính là nhờ quyền lực chính
trị với sự hậu thuẫn của thực dân, cha con thống lý Pá Tra đã không từ một
thủ đoạn nào để đàn áp, bóc lột người dân lao động nghèo khó. Trong bối cảnh
xã hội như thế, những cuộc đời như Mỵ, A Phủ không thể tìm thấy sự bình yên
và hạnh phúc. Vạch trần các thế lực tội ác, tác phẩm của Tô Hoài đạt tới tận
cùng của sự miêu tả số phận con người. Giá trị hiện thực và nhân đạo của tác
phẩm nhờ vậy càng được nâng cao.
(TƯ LIỆU THAM KHẢO)
|
Thứ Hai, 17 tháng 3, 2014
NHỮNG THẾ LỰC TỘI ÁC TRONG "VỢ CHỒNG A PHỦ" - TÔ HOÀI
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét