NHÂN VẬT TRÀNG TRONG "VỢ NHẶT" - KIM LÂN

NHÂN VẬT TRÀNG

1- Kim Lân là một trong số những cây bút tiêu biểu, xuất sắc của văn học Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám. Ông chuyên viết về truyện ngắn và thường viết về nông thôn và người nông dân. Ông có những trang viết rất đặc sắc, chân thật và xúc động về cuộc sống và người dân quê. Bởi ông am hiểu một cách sâu sắc về cảnh ngộ và tâm lí của họ. Nhân vật trong tác phẩm của ông thường là những người quê nghèo khổ, thiếu thốn nhưng vẫn yêu đời, chất phác, mộc mạc mà giàu tình nghĩa và khát vọng. Nhân vật Tràng trong “Vợ nhặt” là một trong những con người như thế.

2-Truyện ngắn “Vợ nhặt”viết về nạn đói năm 1945. Bối cảnh của truyện là không gian năm đói ở một xóm ngụ cư. Bóng dáng của sự chết chóc đè nặng trong cuộc sống của người dân nơi đây. Người chết như ngả rạ, người sống thì như những bóng ma, sự sống của con người rất mong manh, họ đang kề cận cái chết. Không gian thì hoang dại với những đàn quạ gào lên từng hồi thê thiết và vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người. Trong hoàn cảnh thê thảm như thế nhưng nhà văn Kim Lân vẫn nhìn thấy vẻ đẹp của con người lấp lánh trong từng sự việc của đời sống. Nhân vật Tràng xuất hiện trong tác phẩm là một người nghèo khổ nhưng giàu tình người, giàu khát vọng hạnh phúc, điều đó được thể hiện rất rõ qa câu chuyện nhặt được vợ giữa ngày đói của anh.

3.Hoàn cảnh nhân vật Tràng:

-Tràng là một người dân xóm ngụ cư, làm nghề kéo xe thuê, cuộc sống nghèo khổ, bấp bênh.

-Ngoại hình: Tràng là một người thô kệch, xấu trai: cái đầu trọc nhẵn, cái lưng rộng to như lưng gấu, hai con mắt gà gà, nhỏ tí lúc nào cũng đắm vào bóng chiều.

-Tính tình: có phần hơi vô tâm nhưng rất tốt bụng và vui vẻ. Mỗi chiều đi làm về, anh hay chơi đùa với lũ trẻ con trong xóm khiến cho xóm chợ mỗi chiều lại xôn xao lên được một tí.

4.Vẻ đẹp tình người và khát vọng hạnh phúc qua câu chuyện nhặt được vợ của Tràng:

a.Tình huống nhặt được vợ của Tràng: Tràng có vợ một cách dễ dàng ngay giữa những ngày đói chỉ bằng cách nhặt được chỉ qua có hai lần gặp gỡ, bốn bát bánh đúc và một vài câu nói đùa.. Một lần Tràng đẩy xe qua dốc, anh hò một câu vượt dốc cho đỡ nhọc chứ không có ý trêu ghẹo cô nào cả, có một cô gái chạy lại đẩy xe cho Tràng rồi còn cười với anh. Lần thứ hai anh gặp lại cô ấy ở cổng chợ tỉnh, anh không nhận ra cô là ai, nhưng sau lời trách mắng của cô ấy thì anh đã nhớ ra câu chuyện, cô ấy gợi ý để được ăn và Tràng đã mời cô ăn, Tràng nói đùa một câu  cô ấy theo Tràng về thật. Thế là Tràng có vợ một cách qá dễ dàng.

Đây là một tình huống độc đáo, đùa mà trở thành thật, thật mà như đùa. Tình huống đó đã bộc lộ vẻ đẹp của tình người, khát vọng hạnh phúc ở Tràng.

b.Diễn biến tâm trạng của nhân vật Tràng.

*Khi nhặt vợ:

-Lúc đầu, khi người phụ nữ đồng ý theo anh về làm vợ sau một câu nói đùa của Tràng, anh Tràng cũng “chợn”, lo lắng, băn khoăn: “Thóc gạo này đến cái thân mình chẳng biết có nuôi nổi không lại còn đèo bòng”.

-Sau đó anh chậc lưỡi thách thức : “kệ!”. Tràng cũng không ngờ rằng câu nói đùa như vậy mà cô ấy lại đồng ý ngay: “Làm đếch gì có vợ. Này, nói đùa chứ, có về vơi tớ thì ra khuân hàng lên xe rồi cùng về”. Tràng liều lĩnh chấp nhận, thách thức hoàn cảnh và số phận.

-Tràng rất tinh tế và chu đáo: dẫn người vợ nhặt vào chợ mua một cái thúng con đựng vài thứ lặt vặt và ra hàng cơm ăn một bữa thật no nê rồi cùng về. Tràng đã bằng lòng cho người đàn bà lạ theo mình về trong những ngày đói quay đói quắt, cơn bão đói đang muốn cuốn phăng tất cả mọi thứ, sự sống trở nên rất mong manh. Người đàn bà ấy đói khát quá, cô ấy cần có một chỗ dựa để sống, còn Tràng cần có một gia đình, Tràng  khao khát hạnh phúc, sẵn sàng thách thức.

*Trên đường về:

-Tràng vô cùng hạnh phúc: mặt anh phớn phở, mắt thì sáng lên lấp lánh, miệng cười tủm tỉm. “Trong một lúc, Tràng như quên hết cảnh sống ê chề, tắm tối hằng ngày, quên cả đói khát đang đe doạ trước mắt”. “Trong lòng hắn bây giờ chỉ còn tình nghĩa giữa hắn với người đàn bà đi bên. Một cái gì mới mẻ, lạ lắm chưa từng thấy ở người đàn ông nghèo khổ ấy, nó ôm ấp, mơn man khắp da thịt tựa hồ như có một bàn tay vuốt nhẹ trên sống lưng.”.

-Anh Tràng còn chủ động bỏ tiền ra mua hai hào dầu để thắp trong buổi tối đầu tiên có vợ chứng tỏ anh là người rất trân trọng nâng niu người vợ nhặt của mình dù là vợ theo không không

cưới xin lễ nghĩa gì cả, anh trân trọng, nâng niu hạnh phúc của chính anh.

-Anh Tràng thật sự lúng túng khi muốn nói một câu gì thật tình  tứ nhưng tay nọ cứ xoa vào vai kia không sao nói được.

-Trước con mắt tò mò, phán đoán của mọi người trong xóm ngụ cư, người vợ nhặt thì ngượng nghịu, chân nọ díu cả vào chân kia, còn anh cứ vênh vênh lên tự đắc.

=>Tràng thật sự hãnh diện và hạnh phúc khi có vợ dù là vợ theo không, không cưới xin lễ nghĩa gì cả.

*Về đến nhà:

-anh cố gắng để cho người vợ nhặt của mình được thoải mái, tự nhiên. Trong lòng anh thật bối rối, đan xen rất nhiều trạng thái cảm xúc: vừa ngượng nghịu, vừa có điều gì đó khiến anh lo sợ - một nỗi sợ vô hình khiến anh không xác định rõ, anh nôn nóng sốt ruột đợi mẹ về để thông báo một sự kiện trọng đại của đời anh, rồi lại băn khoăn không biết vì sao vợ anh lại bần thần đến thế, có sự ngạc nhiên vì  niềm hạnh phúc lớn lao mà bất ngờ, đến với anh nhanh quá đến mức anh không tin vò chính mình nữa, nhưng bao trùm là niềm hạnh phúc đang xôn xao trong lòng anh. Nhà văn Kim Lân thật tinh tế, ông đã nhập thân vào nhân vật Tràng mà thể hiện những trạng thái cảm xúc của một người may mắn đón nhận hạnh phúc bất ngờ. Ông chú ý đến cả những cử chỉ của Tràng để bộc lộ những trạng thái nội tâm: nhổ một bãi nước bọt, tủm tỉm cười, nhìn trộm người đàn bà đang ngồi trong nhà...

Những trạng thái cảm xúc đa dạng đan xen cho thấy anh Tràng rất nghiêm túc, anh thực sự ý thức về một cuộc sống mới của mình.

-Khi anh thấy bóng dáng mẹ đã về đến đầu ngõ anh đã thông báo cho vợ biết để vợ chuẩn bị tâm lí, tinh thần : “U đã về đấy!”. Lời thông báo này đã làm anh Tràng vô tâm không còn nữa àm ở đây, trong ngôi nhà này đã xuất hiện một anh Tràng  rất tâm lí, rất tinh tế và biết quan tâm đến người khác. Đúng là hạnh phúc đã làm cho người ta thay đổi theo chiều hướng tích cực.

-Anh chủ động giới thiệu vợ với mẹ để tránh cho người vợ nhặt sự xấu hổ và ngượng nghịu vì  mặc cảm theo không. “Kìa nhà tôi nó chào u”, “Nhà tôi nó mới về làm bạn với tôi đấy u a! Chúng tôi phải duyên phải kiếp với nhau… Chẳng qua nó cũng là cái số cả…”. Hai tiếng “nhà tôi” thật thân thương, nghe ấm áp và hạnh phúc lạ! Anh còn khéo léo đề cập đến vấn đề duyên số để mẹ cảm thông mà chấp nhận vợ anh. Anh Tràng giới thiệu và chỉ chờ đợi thái độ của mẹ, khi thấy mẹ đồng ý chấp nhận vợ, anh thở phào nhẹ nhõm và bớt đi sự bối rối lo âu. Anh Tràng bây giờ thực sự là một người thật tinh tế và ý tứ, khác hẳn với anh Tràng vô tâm thường ngày.

=>Tràng thật sự nghiêm túc và trân trọng người vợ của mình, trân trọng niềm hạnh phúc bất ngờ lớn lao của chính bản thân mình.

*Sau một ngày có vợ:

-Tràng thấy mình khác hẳn: Trong lòng anh ngập tràn hạnh phúc, anh như người ở trong giấc mơ bước ra. Anh vẫn còn ngạc nhiên về việc mình có vợ. tâm trạng của anh rất chân thực vầ gần gũi. Người như anh, nghèo, xấu trai, dân ngụ cư mà lại có vợ một cách quá dễ dàng thế, đặc biệt trong nạn đói thê thảm.

-Anh nhận ra sự thay đổi của mọi thứ xung quanh mình. Ngôi nhà anh vốn vẫn đứng chênh vênh trong nạn đối, giữa một không gian hoang dại thiếu vắng sự sống thì nay đã khác hẳn, mọi dấu hiệu của sự sống đã trở về. Những búi cỏ dại đã được giẫy sạch, đống rác mùn tung bành ngay giữa lối đi đã được dọn, đám quần áo tả tơi như tổ đỉa đã đem phơi dưới anh mặt trời, đặc biệt hai cái ang dưới gốc ổi đã đầy ăm ắp nước. Cảnh tượng hai người đàn bà dọn dẹp nhà cửa thật đơn giản nhưng anh thấy xúc động vô cùng.
-Anh nhận ra sự thay đổi ở người mẹ, khuôn mặt bủng beo, u ám thường ngày của bà đã không còn, bà trở nên rạng rỡ, tươi tỉnh và nhanh nhẹn khác thường. Tràng còn nhìn thấy sự thay đổi lớn lao ở người đàn bà - vợ nhặt của anh. Hôm nay nhìn cô ấy đúng thật là một người phụ nữ hiền thục, đảm đang, không còn vẻ gì chao chát, chỏng lỏn như những lần Tràng gặp ngoài tỉnh. Điều đó làm cho anh hạnh phúc vô cùng. Hạnh phúc lứa đôi, hạnh phúc gia đình đã đang ở trong tay anh.

-Anh thấy thấm thía cảm động. Bỗng nhiên anh thấy anh thương yêu, gắn bó với ngôi nhà lạ lùng. Anh thật sự có một gia đình, một cuộc sống mới. Anh nhận thức ra điều đó một cách sâu sắc, nghiêm túc. Một nguồn vui sướng, phấn chấn đột ngột tràn ngập trong lòng. Anh thấy anh trưởng thành hơn lên, anh xác định rõ vai trò của anh trong ngôi nhà, anh sẽ cùng vợ sinh con đẻ cái ở đó, anh cần có bổn phận phải lo lắng cho vợ con sau này, anh hạnh phúc tột đỉnh và cũng muốn góp phần tu sửa lại căn nhà cho mới mẻ, sáng sủa hơn. Ngôi nhà bây giờ với anh là một tổ ấm giúp anh vượt qua mọi khó khăn, bão tố của đời. Anh Tràng nhận ra cuộc sống mới của anh thật ý nghĩa.

=>Tràng đã thay đổi cả số phận và tính cách từ khi có vợ, từ sự uể oải, mệ mỏi vì hoàn cảnh cái đói tràn đến khắp nơi đang cướp đi sinh mạng của rất nhiều người anh trở nên yêu đời, vui vẻ, hạnh phúc và tin tưởng ở cuộc sống, tương lai.

*Nghe người vợ nói chuyện "cách mạng", chuyện Việt Minh phá kho thóc Nhật chia cho người đói, anh tiếc rẻ vẩn vơ và bỗng thấy ân hận. Ngay trong lúc đó, anh hình dung thấy đám người đói  cùng lá cờ đỏ. Hình ảnh đoàn người đói cùng lá cờ đỏ sao vàng của Việt Minh bay trong trí nghĩ của Tràng là một hiện thực trong tương lai, là ước mơ hướng đến cách mạng của Tràng, của những người đang trong hoàn cảnh éo le như Tràng.

5.Đánh giá chung.

-Nhà văn Kim Lân đã miêu tả rất chân thực và sinh động tâm lí nhân vật Tràng xoay quanh tình huống Tràng nhặt được vợ. Hình tượng nhân vật Tràng đóng vai trò to lớn trong việc thể hiện tư tưởng chủ đề của tác phẩm: những người đói, không nghĩ đến cái chết mà luôn nghĩ đến sự sống, nghĩ đến tương lai.

-Nhân vật Tràng và câu chuyện nhăt được vợ của anh cũng giúp nhà văn khẳng định vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất của người lao động nghèo: họ luôn có tình người sâu đậm, luôn sẵn lòng cưu mang, giúp đỡ nhau, họ yêu thương nhau và cùng hướng đến tương lai. Họ là những con người giàu tình yêu và sức sống.

-Nhân vật Tràng cũng đã thể hiện ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo và tình yêu con người của nhà văn Kim Lân.

                          NGUYÊN HẠNH - CẨM LINH DƯƠNG